ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
Özgül Öğrenme Güçlüğü Deyince Ne anlıyoruz?
Öğrenme Güçlüğü Deyince Ne anlıyoruz?
Milli eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmet yönetmeliğinde Özel Öğrenme Güçlüğünün Tanımı Nasıldır?
Okul Öncesi Dönemde Öğrenme Güçlüğü İşaretleri?
Okul Çağında Özgül Öğrenme Güçlüğü İşaretleri?
Yüksek Okul Öğrencileri ve Yetişkinlerde Özgül Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?
Özel/Özgül Öğrenme Güçlüğünün Türleri Nelerdir?
Özel/Öğrenme Güçlüğü Değerlendirme Testleri Nelerdir?
Özgül Öğrenme Güçlüğü Deyince ne anlıyoruz?
Özgül Öğrenme Güçlüğü, çocuktaki zekânın normalin üstünde ya da normal olması; ayrıca iyi bir eğitim alıyor olmasına rağmen akademik beceriler(okuma-yazma veya matematik) becerilerde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi durumudur. Özgül öğrenme güçlüğü; zekâ geriliği olarak adlandırılamaz. Aksine çocuğun zihinsel geriliği olmamasına rağmen, akademik alanlarda (Okuma-yazma veya matematik) gerilik göstermesi, öğrenme güçlüğünün en çarpıcı özelliğidir. Dikkat Eksikliği Bozukluğu değildir.
Özgül öğrenme güçlüğünde kullanılan diğer bir tanım ise davranışsal bozukluklarla ilişkili olan bilişsel anormallikleri temel alan biyolojik orjinli nörogelişimsel bir bozukluktur.
Çocuğun doğumundan itibaren öğrenme ve algılama sorunu başlar. Bu durum yaşam boyu sürebilir. Sebepleri; organik faktörler kalıtım önemli nedenleri olarak sayılabilir. Dilin kullanımını gelişimini, akademik becerileri (konuşma, okuma-yazma, matematik) etkileyen bir bozukluk olduğu için bireyin eğitim hayatını, mesleğini, sosyal ilişki ve becerilerini, günlük yaşam becerilerini, benlik saygısını etkiler. Ayrıntılı değerlendirme yapılmazsa; genellikle çocuktaki öğrenme güçlüğü okula başladıklarında ve akademik becerilerde başarısız olduklarında ortaya çıkar.
Okul çağı çocuklarda öğrenme güçlüğü sıklığı %5-15 arasında değişmektedir. Maalesef ülkemizde, gerek sağlık sistemi gerekse de eğitim sisteminde uzmanlar tarafından yeterince tanınmamakta olup, olması gereken deneyim gerekenin altındadır.
Öğrenme Güçlüğü Deyince Ne anlıyoruz?
Özel öğrenme güçlüğünün de içinde olduğu fakat Öğrenme problemlerini geniş bir yelpazede ele alan şemsiye bir terim olarak kabul edilir. Öğrenme güçlüğü olan bireyde zeka yada motivasyon problemi var diyemeyiz. Bu bireyler tembel de değildirler. Esasen birçok birey gibi akıllıdırlar. Bu bireylerin beyinleri farklı yollara sahip oldukları için farklı öğretim yöntemleri ile öğrenirler
Şemsiye terim olan öğrenme güçlüğünün en yaygın türleri; okuma, yazma, matematik, mantık, dinleme ve konuşma ile ilgili karşılaşılan sorunlardır.
Genel öğrenme güçlüğü tiplerinden bazıları aşağıda sıralanmıştır.
| Genel Öğrenme Güçlüğü Tipleri | ||
| Dyslexia | Okuma Güçlüğü | Problemler; Okumada, yazmada, kelime isimlendirme, İfade edici dilde |
| Dyscalculia | Matematik Güçlüğü | Problemler; matematik işlem/problemlerde, zamanı anlamada, Parayı kullanırken vb |
| Dysgraphia | Yazma Güçlüğü | Problemler; hecelerken, yazarken, düşünce organizasyonu |
| Dyspraxia | İnce Motor Güçlüğü | Problemler; Dengede, El-Göz koordinasyonu, el becerileri |
| Aphasia | Dil Güçlüğü | Alıcı dil, ifade edici dil, Okuma/Yazma,adlandırma |
| İşitsel İşlemleme Bozukluğu | Seslerdeki Farklılığı Fark etme/ayırtetme Güçlüğü | Problemler; okumada,anlamada,dilde |
| Görsel İşlemleme Bozukluğu | Görsel Bilgi Edinme Güçlüğü | Problemler; okumada, haritalamada, grafiklemede, sembollerde, resimlerde |
Milli eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmet yönetmeliğinde Özel Öğrenme Güçlüğünün Tanımı Nasıldır?
Milli Eğiitim Bakanlığı2012 özel eğitim hizmet yönetmeliğinde özel öğrenme güçlüğü; Dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma, yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapma güçlüğü nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireydir şeklinde tanımlanır.
Okul Öncesi Dönemde Öğrenme Güçlüğü İşaretleri?
- Gecikmiş Konuşma,
- Telaffuz ve ifade edici dil problemleri
- Kelime haznesinin yaşına göre geride olması
- Söyleyeceği kelimeyi bulmada zorluk çekilmesi
- Temel sözcükleri karıştırası
- Yön karıştırma (sağını solunu karıştırmak)
- İnce ve kaba motor becerilerde güçlük (ayakkabının ipini bağlama güçlüğü, resmi taşırmadan boyama güçlüğü, top oyunlarında yaşa düzeyine göre güçlük, ip atlama güçlüğü, makasla kesme güçlüğü)
- Kafiyeli kelimeleri birbirine karıştırma sorunu
- Birbirine yakın olan hece ve sesleri karıştırma
- Nesneleri kategoride gruplandırmama (Giysiler, yiyecekler, sebzeler, meyveler vb)
- Sayılarda, harflerde, günlerde ya da renklerde, öğrenmede güçlüğü
- Yönergeleri anlamada güçlük(Yönerge sayısı arttıkça özellikle)
- Dikkat ve yoğunlaşmada sorunlar
- Sosyal beceri olan Akranları İle etkileşimde problem
Okul Çağında Özgül Öğrenme Güçlüğü İşaretleri?
- Harfleri ve sesleri eşlemeyi öğrenmede sorunlar
- Temel eylem/kelimeleri karıştırma (koşmak, istiyorum, yemek)
- Okuma güçlüğü ile ilişkili belirtiler
- Matematikte temel sembolleri (+, -, x, / =)
- Gerçekleri hatırlamakta yavaş olma
- Yeni beceriler öğrenmek için yavaş, ezbere dayalı olma
- Planlamada güçlük
- Kararsız kalem tutuşu
- Öğrenmenin uzun zamanda olması
- Kazalara yatkın olma, koordinasyon güçlüğü, fiziksel çevrenin habersiz olma
- El yazısında zorluk çekme
- Kusurlu kalem tutuşu
- Yazma ödevlerinden kaçınmak
- Arkadaş ilişkilerinde güçlük
- Beden dilinde güçlük
Yüksek Okul Öğrencileri ve Yetişkinlerde Özgül Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?
- Sık sık yanlış yazım devam eder
- Okuma ve yazmada kaçınma davranışı sergilenmesi
- Anlatı ya da ifadenin kötü özeti
- Açık uçlu soruları problem yaşama
- Hafıza problemleri
- Yeni durum ve ortamlara alışmada zorluk
- Yavaş çalışma problemleri
- Soyut kavramlarda sorunlar
- Ya ayrıntılara çok az önem verilmesi ya da onları çok odaklanması
- Bilgiyi yanlış okuma problemleri
Özel/Özgül Öğrenme Güçlüğünün Türleri Nelerdir?
Özel/özgül öğrenme güçlüğü bilginin öğrenilmesi ve işlemlenmesi yöntemlerinde güçlüğe sebebiyet verir. Bu durum zekâdan bağımsıdır. Sıklıkla; aileden nörolojik kaynaklı meydana gelir. Sosyal beceri ve akademik becerilerde kendisini gösterir.
Okuma Güçlüğü(DİSLEKSİ): Okumada, harf – ses uyumu sorunu, anlamı bozma, atlama, yavaş okuma, harflerin ya da hecelerin yer değiştirmesi, heceleme ya da anlamama gibi sorunlar olarak karşımıza çıkabilir.
Yazma güçlüğü (DİSGRAFİ): Okunmayan ve düzensiz el yazısı, yazma hataları, bazı harf, rakam ve sözcükleri ters yazma, 6-9, b-d, m-n, ı-i, d-t, g-ğ, g-y gibi harfleri karıştırma, sözcükler arasında boşluk bırakmamak ya da sözcüğü birkaç parçaya bölerek yazma gibi sorular olması.
Aritmetik Bozukluk (DİSKALKULİ): Matematik işlemlerini, kavramları anlayamamak, sembolleri ve sayıları tanıyamamak, eldeli toplamada unutma, çarpım tablosunu öğrenmede çok geri kalma, problem çözerken izlenecek yönteme karar verememe sorunları şeklinde karşımıza çıkabilir
Özel/Öğrenme Güçlüğü Değerlendirme Testleri Nelerdir?
Öncelikle çocuğun/bireyin, deneyimli bir uzman tarafından muayene edilerek, karışabilecek diğer durumların ayırdının dikkatlice yapılması gerekir. Burada en önemli ayırt edici özellikle görme, işitme sorunlarının, nörolojik hastalıkların, zekâ geriliği gibi durumların varlığından ayırt edilmesidir. Varsa eşlik eden diğer hastalıkların ve psikiyatrik sorunların belirlenmesi yine hekimin görevidir.
Okul yaşantısıyla ilişkili detaylı bilgi alınmalıdır. Bu sebeple için okul çalışmları ve tüm portfolyö çalışmaları aile tarafından uzmana verilmelidir. Aşağıda değerlendirme testleri ve ayrıca uzmanın informal değerlendirmesiyle birlikte bireyde ÖÖG değerlendirilmiş olur.
Kullanılan testler aşağıda sıralanmıştır.
1. WISC-R
2. CAS Testi
3. Gesell Gelişim Figürleri Tesit
4. Bender Gestalt Testi:
5. Kendi Bedenini ve Karşısındakinin Bedenini Sağ-Sol Ayırt Etme Testi:
6. Harris Lateralleşme Testi
7. Görsel-İşitsel Sayı Dizileri Testi (GİSD-A)
8. Saat Çizimi Testi
9. Okuma-Yazma Becerisi İncelemesi